सामाजिक शास्त्रे व भौतिक शास्त्रे फरक ! Social Sciences and Natural Sciences

 अ) सामाजिक शास्त्रे ( Social sciences ) म्हणजे काय ? 

उत्तर :- समाजातील मानवी वागणुकीचा, मानवी हालचालींचा,  त्यातील बदलांचा अभ्यास करणाऱ्या सर्व विषयांना “सामाजिक शास्त्र” म्हणतात.

समाजात एकत्रित राहत असताना मानव अनेक प्रकारची वागणूक, हालचाल करीत असतो.

उदा. आर्थिक, सामाजिक, राजकीय, मानसशास्त्रीय, आध्यात्मिक, सांस्कृतिक, क्रीडाविषयक इ. अनेक प्रकारच्या हालचाली, वागणूक मानव करीत असतो. या वेगवेगळ्या प्रकारच्या मानवी वागणुकीचा अभ्यास वेगवेगळ्या विषयांनी वाटून घेतलेला दिसतो. त्यानुसार समाजातील या वेगवेगळ्या मानवी वागणुकीचा अभ्यास करणाऱ्या सर्व विषयांना “सामाजिक शास्त्र” म्हणतात. हे विषय पुढीलप्रमाणे आहेत.

उदाहरण:-

१) अर्थशास्त्र (Economics ) :- मानवाच्या अमर्यादित गरजा व त्या गरजा पूर्ण करणारी साधने मर्यादित, पण पर्यायी उपयोगाची साधने यांच्यात मेळ घालण्यासाठी मानव नेहमी प्रयत्न करीत असतो, यातून जो प्रश्न निर्माण होतो त्याला आर्थिक प्रश्न म्हणतात. मानवाच्या या आर्थिक वागणुकीचा अभ्यास अर्थशास्त्रात केला जातो.

२) समाजशास्त्र ( SOCIOLOGY) :- मानवाच्या सामाजिक अंतरसंबंधाच्या वागणूक अभ्यास.

३) राज्यशास्त्र ( Political science ) :- राज्यसंस्थेशी असणारा मानवी राजकीय वर्तनाचा अभ्यास.

४) मानसशास्त्र ( Psychology) :- मानवी मनाचा, मानवी वर्तनाचा, मानसिक प्रक्रियांचा अभ्यास केला जातो.

५) मानववंशशास्त्र ( Anthropology ):- मानवाच्या उत्क्रांतीचा अभ्यास.

६) तर्कशास्त्र ( Logic )

७) इतिहास (History) इ. विषयांचा समावेश होतो.

ब) सामाजिक शास्त्रातील नियम 100% अचूक नसतात :- सामाजिक शास्त्र विषयांमध्ये मानवाच्या वेगवेगळ्या वागणुकीचा अभ्यास करून नैसर्गिक शास्त्रांप्रमाणे अनेक नियम किंवा सिद्धांत तज्ञांनी मांडलेले आहेत मात्र हे सिद्धांत १००% अचूक नसतात. कारण समाजातील प्रत्येक व्यक्तीचे विचार, बुद्धी, तत्त्वे, आवडीनिवडी, सवयी, आर्थिक परिस्थिती, सामाजिक परिस्थिती इ. परिस्थिती वेगवेगळी असते.

क) सिद्धांत खरे करण्यासाठी गृहीते मांडावी लागतात :- समाजातील वरील वेगवेगळ्या मानवी वागणुकीचा अभ्यास करून मांडलेले नियम सर्वांना लागू करण्यासाठी किंवा हे नियम खरे ठरण्यासाठी गृहिते मांडावीच लागतात. अर्थशास्त्रात मागणीचा नियम, पुरवठाचा नियम, घटत्या सीमांत उपयोगितेचा नियम इत्यादी अनेक नियमांमध्ये “इतर परिस्थिती कायम आहे” अशी गृहिते मांडेलेली आहेत.

ड) संपूर्ण समाज हीच प्रयोगशाळा :- सामाजिक शास्त्राचा अभ्यास, नियम किंवा सिद्धांत नैसर्गिक शास्त्रांप्रमाणे बंदिस्त प्रयोगशाळेत पडताळून पाहता येत नाही, तर संपूर्ण समाज हीच सामाजिक शास्त्र विषयांसाठी एक प्रयोगशाळा असते.

=====================================

भौतिक शास्त्रे / नैसर्गिक शास्त्रे म्हणजे काय ?

Physical  Sciences / Natural Sciences

उत्तर :- ज्या विषयांमध्ये निसर्गातील निर्जीव, जड वस्तूंचा, नैसर्गिक परिस्थितीचा, नैसर्गिक हालचालींचा अभ्यास केला जातो त्यांना नैसर्गिक शास्त्रे असे म्हणतात. नैसर्गिक शास्त्रात पुढील विषयांचा समावेश होतो

उदाहरण:-

रसायनशास्त्र ( Chemistry)

भौतिकशास्त्र (Physics )

जीवशास्त्र ( Biology )

 भूगर्भशास्त्र ( Geology)

भूगोल Geography ) इ. विषयांचा समावेश होतो.

अ) नैसर्गिक शास्त्रातील नियम शंभर टक्के अचूक व कायम टिकणारे असतात. :-

कारण नैसर्गिक शास्त्रात निसर्गातील जड, निर्जीव वस्तूंचा व नैसर्गिक परिस्थितीचा अभ्यास केला जातो त्यांना स्वतःची मते, व विचार नसतात.

ब) नैसर्गिक शास्त्रातील नियम खरे ठरण्यासाठी गृहिते मांडण्याची आवश्यकता नसते.

क) नैसर्गिक शास्त्रातील नियम सिद्धांत बंदिस्त प्रयोगशाळेत अभ्यासता येतात :- कारण निर्जीव जड वस्तू प्रयोगशाळेत आणून अभ्यास करता येते.

         अशाप्रकारे सामाजिक शास्त्रे व नैसर्गिक शास्त्रे यांचा अर्थ व त्यांच्यातील फरक आपणास स्पष्ट करता येतो

धन्यवाद

बनसोडे सर व्ही. एस.

======================================

English Translation:-

Social  Sciences and Natural Sciences

Question :- What is social science?

 Answer :- All the subjects that study human behavior, human movements and changes in the society are called “Sociology”.

 While living together in society, human beings perform many types of behavior and movements.

 E.g. Economic, social, political, psychological, spiritual, cultural, sports etc. Humans perform many types of movements and behaviors. The study of these different types of human behavior seems to be divided into different disciplines. Accordingly, all disciplines that study these different human behaviors in society are called “social sciences”. These topics are as follows.

 Example:-

1) Economics (Economics):- Humans always try to match between the unlimited needs of human beings and the limited, but alternative means of fulfilling those needs, the question that arises from this is called economic question. This economic behavior of human beings is studied in economics.

2) SOCIOLOGY :- Behavioral study of human social interaction.

3) Political science:- The study of human political behavior related to state institutions.

4) Psychology :- Human mind, human behavior, mental processes are studied.

5) Anthropology:- Study of human evolution.

6) Logic

7) History (History) etc. Topics include:

 A) Laws in social science are not 100% accurate :- In social science subjects many laws or theories are formulated by experts like natural sciences by studying different behavior of human beings but these theories are not 100% accurate. Because the thoughts, intellect, principles, preferences, habits, economic conditions, social conditions etc. Of every person in the society. Situations vary.

B) Assumptions have to be made to make the theory true:- In order to apply the rules laid down by studying the above different human behavior in the society to everyone or for these rules to be true, assumptions have to be made. Law of Demand, Law of Supply, Law of Diminishing Marginal Utility, etc. In economics have several laws that make assumptions of “other things being equal”.

 d) Society as a whole is a laboratory:- Studies, rules or theories of social science cannot be verified in a confined laboratory like natural sciences, but society as a whole is a laboratory for social science subjects.

 =====================================

Question :- What is Physical Science / Natural Science?

 Physical Sciences / Natural Sciences

 Answer :- The subjects in which non-living, heavy objects, natural conditions, natural movements are studied in nature are called natural sciences. Natural sciences include the following sScience

 Example:-. Chemistry,. Physics,. Biology, Geology

 Geography etc. Topics include:

(a) Laws of natural science are 100 percent accurate and permanent. :-

 Because in natural science, heavy, inanimate objects and natural conditions are studied in nature, they do not have their own opinions and thoughts.

(b) Laws of natural science do not require hypotheses to be true.

(c) Laws and theories of natural science can be studied in a closed laboratory:- Because inanimate objects can be studied by bringing them into the laboratory.

 In this way we can explain the meaning of social science and natural science and the difference between them

 Thank you

 Bansode Sir V. S.

 =====================================