Bansode Sir Economics V S

भारतातील लोकसंख्या Population of India   1) भारतातील पहिली पद्धतशीर जनगणना कोणत्या वर्षी झाली ? उत्तर :- 1872 Bansodevs.blogspot.com 2) भारताची लोकसंख्या किती वर्षांनी मोजले जाते ? उत्तर :- 10 वर्षांनी. Bansodevs.blogspot.com 3) जागतिक लोकसंख्या दिवस कोणता ? उत्तर :- 11 जुलै  ( कारण 11 जुलै 1987 रोजी संपूर्ण जगाची लोकसंख्या 500 कोटी झाली.) Bansodevs.blogspot.com 4) जगाच्या एकूण लोकसंख्येच्या किती टक्के लोकसंख्या सध्या भारतात आहे ? उत्तर :- 17.5% Bansodevs.blogspot.com 5) जगाच्या एकूण जमिनीपैकी भारताच्या वाट्याला आलेले जमिनीचे प्रमाण किती टक्के आहे ? उत्तर :- 2.4% Bansodevs.blogspot.com 6) जन्मदर म्हणजे काय ? उत्तर :- एखाद्या देशात दरवर्षी एक हजार लोकांना मागे किती लोक जन्मतात त्याला जन्मदर असे म्हणतात . Bansodevs.blogspot.com 7)  मृत्युदर म्हणजे काय? उत्तर:- दरवर्षी एखाद्या देशामध्ये 1000 लोकांना मागे किती लोक मरतात त्याला मृत्यूदर असे म्हणतात. Bansodevs.blogspot.com 8) बालमृत्यू म्हणजे काय  उत्तर :- एखाद्या देशात दरवर्षी जन्माला येणाऱ्या बालकांमध्ये एक वर्षाच...

दारिद्र्य म्हणजे काय ? बहुआयामी दारिद्र्य म्हणजे काय ? दारिद्र्य रेषा म्हणजे काय ? सापेक्ष दारिद्र्य व निरपेक्ष दारिद्र्य यांच्यातील फरक कोणता ? भारतातील दारिद्र्याची कारणे कोणती ? दारिद्र्य म्हणजे काय? 1) भारतामध्ये प्रत्येक व्यक्तीला दररोज सरासरी 2250 कॅलरी उष्मांकाची आवश्यकता असते. ज्या व्यक्तीला हे उष्मांक देणारे अन्न मिळवण्याची क्षमता किंवा पात्रता नसते त्याला दारिद्र्याखालील म्हटले जाते. 2) भारतात ग्रामीण भागात प्रत्येक व्यक्तीला दररोज 2400 कॅलरी उष्मांक व शहरी भागात 2100 कॅलरी उष्मांक देणारे अन्न आवश्यक असते ज्या व्यक्तीला कमीत कमी हे अन्न किंवा उष्मांक मिळवण्याची क्षमता नसते त्याला दारिद्रयाखालील म्हटले जाते. 3) त्यानुसार योग्य जीवन जगण्यासाठी व्यक्तीला आवश्यक अन्न, वस्त्र, निवारा, शिक्षण, औषधे, करमणूक या मुलभूत गरजाही पुर्ण करण्याची व्यक्तीची क्षमता नसल्यास त्याला दारिद्रयाखालील म्हटले जाते. • Bansodesirvs.blogspot.com ====================================== बहुआयामी दारिद्र्य म्हणजे काय? भारतासारख्या देशांमध्ये लोकांमध्ये बहुआयामी दारिद्र्य दिसून येते. बहुआयामी दारिद्र्यात ल...

भारतातील कर समित्या !  भारतातील आयात-निर्यात समित्या !  भारतातील बँक समित्या !  भारतातील व्यापार समित्या ! भारतातील उद्योग समित्या !  1)       हिल्टन यंग समिती :- यांनी रिझर्व्ह बँक स्थापनेची शिफारस केली . 2)       महावीर त्यागी समिती :- 1958 प्रत्यक्ष कर चौकशी समिती. 3)       भगवती समिती :- बेरोजगारांच्या समस्या सोडविण्याबाबत उपाय सुचविण्यासाठी नेमण्यात आली. 4)       वांच्छु समिती :-   ( मार्च 1970) कर चुकवेगिरी, काळा पैसा याबाबतच्या समस्यांबाबत शिफारसींसाठी स्थापन करण्यात आली . त्यांनी प्रत्येक करदात्यांना कायमचा नंबर देण्याची शिफारस केली . 5)       सी सी चोक्सी समिती :- ( मार्च 1970) :- प्रत्यक्ष कर कायदा समिती. 6)       प्रा. कॅल्डोर समिती :- यांनी संपत्ती कराची शिफारस केली. 7)       प्रकाश टंडन समिती ( 1979 ) :- सरकारने निर्यात वाढीसाठी उपाय योजनेच्या संदर्भात ...

राष्ट्रीय उत्पन्न मोजताना येणाऱ्या अडचणी :-  अ) तात्विक अडचणी व  ब) व्यावहारिक अडचणी एखाद्या देशाचे राष्ट्रीय उत्पन्न मोजत असताना येणाऱ्या अनेक अडचणींची पुढील दोन भागात विभागणी करता येते. अ) तात्विक अडचणी ब) व्यावहारिक अडचणी अ) तात्विक अडचणी :- यालाच संकल्पनात्मक अडचणी असेही म्हणतात. राष्ट्रीय उत्पन्न मोजताना अनेक तात्विक अडचणी येतात त्या पुढीलप्रमाणे. 1)विनामूल्य सेवा :- पैशात मोजता येणाऱ्या वस्तू व सेवांचा समावेश राष्ट्रीय उत्पन्नात केला जातो. त्यामुळे आनंद मिळवण्यासाठी केल्या जाणाऱ्या विनामूल्य सेवांचा समावेश राष्ट्रीय उत्पन्नात केला जात नाही. उदाहरणार्थ छंद म्हणून व्यक्तीने काढलेली चित्रे, आईने मुलांसाठी केलेल्या सेवा, शिक्षकाने स्वतःच्या मुलाला केलेले मार्गदर्शन इ. मोबदला दिला जात नाही यांचा समावेश राष्ट्रीय उत्पन्नात केला जाणार नाही. 2) हस्तांतरित देणी :- कोणतेही काम न करता मिळालेले हस्तांतरित उत्पन्नाचा समावेश राष्ट्रीय उत्पन्नात केला जात नाही. उदा. निवृत्तीवेतन, बेकार भत्ता, वडिलांकडून मुलाला मिळालेले उत्पन्न इ. 3) परकीय कंपन्यांना मिळालेले उत्पन्न :- आंतरराष्ट्री...

पुरवठ्याचा विस्तार !  पुरवठ्याचा संकोच !  पुरवठ्यातील वृध्दी !  पुरवठ्यातील ऱ्हास म्हणजे काय ?  bansodesirvs.blogspot.com.bansodesirvs. पुरवठ्याचा विस्तार  म्हणजे काय ? :- 1) इतर परिस्थिती कायम असताना वस्तूंची किंमत वाढल्यास पुरवठा वाढतो त्याला पुरवठ्याचा विस्तार म्हणतात.  2) याठिकाणी उत्पादकाच्या अपेक्षा, उत्पादन तंत्रे , उत्पादक घटकांची किंमत ,सरकारचे धोरण इ. परिस्थिती कायम असते.  3) उदा. वस्तूची किंमत 10रु वरून 20रू वाढल्याने उत्पादकाने वस्तूंचा पुरवठा 100 वरून 200 वाढवला याला पुरवठ्यातील विस्तार म्हणतात.                    वरील आकृतीत 'अय'अक्षावरील वस्तूच्या किमतीत अक वरून 'अक1'इतकी वाढ झाल्यानंतर पुरवठा अब वरून अब1 इतका वाढतो याला पुरवठ्याचा विस्तार म्हणतात. यावेळी पुरवठा त्याच पुरवठा वक्रावर उजवीकडे वरच्या बाजूस सरकतो . bansodesirvs.blogspot.com.bansodesirvs.blogs पुरवठ्याचा संकोच  म्हणजे काय ? :- 1)इतर परिस्थिती कायम असताना वस्तूंची किंमत कमी झाल्यास पुरवठा कमी होतो त्याला पुरवठ्याचा विस्तार...

एकूण प्राप्ती :- (Total Revenue (TR) ) ! सरासरी प्राप्ती :- (Average Revenue---AR. ) ! सीमांत प्राप्ती :- (Marginal Revenue)  एकूण प्राप्तीच्या संकल्पना :- अ) एकूण प्राप्ती :- (Total Revenue (TR) )  आपल्या उद्योगात झालेल्या उत्पादनाची विक्री केल्यानंतर उत्पादकाला मिळणारे एकूण उत्पन्न किंवा रक्कम म्हणजे एकूण प्राप्ती होय. एकुण प्राप्ती काढण्यासाठी पुढील सूत्र वापरले जाते.   सूत्र :- एकूण प्राप्ती. = एकूण विक्री नगसंख्या × किंमत  उदा. उत्पादकाने 10 खुर्च्या 200 रुपये प्रमाणे विकल्या तर एकूण प्राप्ती किती?  सूत्रानुसार एकूण प्राप्ती = 10 × 200. = 2000. ₹ एकूण प्राप्ती होईल.   ब) सरासरी प्राप्ती :- (Average Revenue---AR. )  उत्पादकाला प्रत्येक नग संख्येच्या विक्रीनंतर मिळणारे उत्पन्न म्हणजे सरासरी प्राप्ती होय. एकूण प्राप्तीला एकूण विक्री नगसंख्येने भागाकार करून सरासरी प्राप्ती काढता येते. त्यासाठी पुढील सूत्र वापरले जाते.   सूत्र :-                         एकूण प्राप्ती...